Prof. Dr. Hidayet Takcı

Anlatılmaz yaşanır diyebileceğimiz şeylerden birisi hiç şüphesiz veri kavramı. Her birimiz her gün tonlarca veri oluşturur ama veri kavramını çok da anlaşılır şekilde tarif edemeyiz veya anlatamayız. Anlatmaya başladığımızda da gözü kapalı insanların fili tarif etmeye çalıştığı gibi dokunabildiğimiz ve hissedebildiğimiz kadarını anlatabiliriz. Ve eğer bütüne hâkim değilsek bir de inat ederiz kıt tanımlamalarımız konusunda. O nedenle bu yazımda veri nedir diye bir soru sorup da ona eksik tanım yapmak istemedim onun yerine yaşayan veri ya da hayatımızdaki veri üzerinden yazımı derinleştirmek istedim. Sabah uyandığımız andan akşam yatağa girdiğimiz ana kadar hepimiz çeşitli işler yapar ve olaylar yaşarız. Okula gideriz, işe gideriz, çarşıya gideriz, çalışırız ya da gezeriz, ya da evimizde oturur bir şeyler yapar ya da yapmadan vakit öldürürüz. Bütün bunlar içerisinden kaydetmeye değer bulduğumuz şeyleri kaydettiğimiz andan itibaren onlar veriye dönüşür. O zaman veri olmanın şartlarından b...

Makinelerin insanları geçtiği ilk noktalardan birisi hiç şüphesiz hesap makinelerinin icadı idi. Artık insanlardan daha iyi hesaplama yapabilen makinelerimiz vardı. Bunun üzerine hesaplamada dev adımlar atılabilir ve hesaplamaya dayalı işler daha kolay yapılabilirdi. Belki de hesaplamadaki bu başarı nedeniyle çağın icadı bilgisayarlara hesaplayıcı yani computer adı verildi. Computer, hesaplama ile kalmadı programlama yetenekleri ile gelişti de gelişti. Bilgisayarlar sayesinde sınırları belli, deterministik problemlerde harikalar yaratabiliyor ve insanlığı dönüştürebiliyorduk. Hatta kodlamada belli bir aşamaya geldiğimizde "dünyayı bile programlayabiliriz" diye düşünüyorduk. Gelin görün ki dünyanın belirsizlikleri klasik programlamayı dünyanın gerçek problemleri karşısında yetersiz bırakmaya başladı. Sınırları belli olmayan bu belirsizlikler dünyasını programlayabilmek için başka şeylere ihtiyaç vardı ve bu çabaların bir sonucu olarak Yapay Zeka ve Makine öğrenmesini icat etti...

Şu an kullanmakta olduğumuz bilgisayarların emekleme dönemi kadar erken bir dönemde ilk yapay zekâ fikirleri yapay zekâ adlandırmasıyla birlikte konuşulmaya başlanmıştı bile. Hatta kimilerine göre yapay zekâ kavram olarak değilse de işleyiş olarak belki bin yıl öncesinde sahada yer alıyordu. Adı yapay zekâ değildi ama mekanik icatların birçoğunda yapay zekâ ruhu yer alıyordu. İnsan denetimi olmadan insan gibi hareket ediyordu mekanik aygıtlar. Yakın döneme geldiğimizde yapay zekânın sorulara verdiği cevaplar ile insanın verdiği cevaplar karşılaştırıyor ve cevap veren insan mı yapay zekâ mı olduğu Turing testi ile bulunmaya çalışılıyordu. Her ne kadar Turing testi sonucuna göre insan tarafından verilen cevap ile yapay zekâ tarafından verilen cevap ayırt edilebildiyse de günümüzde artık insanların ürettiği metinler ile yapay zekânın ürettiği metinleri çok da ayırt edemiyor durumdayız.  Yine erken sayılabilecek bir dönemde ELIZA sizinle bir insan gibi hatta bir psikolog gibi diyalog...

Yaklaşık her gün Cumhuriyet’in temellerinin atıldığı kongre binasının önünden geçince, adı Cumhuriyet olan bir üniversitede çalışınca, Cumhuriyetin ilanında katkısı olan bir aileden gelince insan ister istemez Cumhuriyet kavramını uzun uzadıya düşünmeden edemiyor. Evet, Cumhuriyet demek ne demek? Bir kavramı anlatmada en çok tercih edilen yöntem onun kelime anlamından yola çıkmaktır. Hâlbuki ben kelime anlamının yetersiz kalacağını bilerek onu kazanımlarıyla anlatmak istiyorum. Her şeyden evvel Cumhuriyet; uğruna vatan evlatlarının seve seve canını verdiği, ömrünü adadığı ve sonunda ulaştığı kızıl elmadır. Vatan için gidip de gelmeyenlerin, gelip de sevdiklerini bulamayanların, fakirliğin, çilenin sonucu kurulan düzendir Cumhuriyet.    Geç kaldığımız muasır medeniyet yarışına bizi yeniden dâhil eden ve o yarışta önemli mevkilere bizi getiren motivasyondur Cumhuriyet. Cumhuriyet Anadolu’nun bir köyünden çıkıp alın teri dökerek bu ülkenin en önemli kurumlarında ve en ö...

Bir bütünün iki parçaya ayrılıp sonra bir araya getirilmesi bütünden bir şey eksiltir mi, miktarından bir şey eksiltmez ama bütünlüğünden eksiltir, iki parçaya bölünen şey bir araya getirilse de o artık bir bütün değildir. Gerçek hayatta da birçok şey böyledir. Örneğin, yarım yapılmış iki iş asla tam yapılmış bir iş etmez, hatta %90 oranında yapılmış iki iş de tam bir iş kadar etki etmez.  Hiç kimse yarım iş yapmak istemez, bununla birlikte belki bilgisizlikten, belki tecrübesizlikten, belki plansızlıktan, belki aşırı hayalcilikten belki de işin ehli olmamaktan dolayı günümüzde maalesef birçok iş yarım kalmaktadır. Bir işi tam bitirememiş insanlar sıklıkla kalkar ve yarım kalan işi bitirebilmek için bir şans daha ister ve ortaya bir yarım iş daha çıkarırlar maalesef. Ondan sonra başlarlar savunma yapmaya: "tamam o işi bitiremedim ama onun yerine üç (yarım) iş yaptım". "Bilmem ne sebepten işi bitiremedim ama o kadar çaba sarf ettim". Bütün bunlar ne dinleyeni ne de s...

Bilgisayar, bilgisayarcı, bilgisayar programcısı, bilgisayar mühendisi, yazılım, yazılımcı, yazılım mühendisi, bilişim, bilişimci, yönetim bilişimci… listeyi daha fazla uzatıp yazının tadını kaçırmak istemem ama bilişim teknolojileri geliştikçe bu isimler daha artacağa benziyor. Mesela verinin önemi anlaşıldıktan sonra bu listeye veri bilimci unvanının eklenmesi gibi, mobil sayesinde mobil yazılımcı, veri tabanı bilen için veri tabanı programcısı veya yöneticisi hatta veri tabanı uzmanı gibi. İsimler uzar da gider ama hepsi aynı yere hizmet eder “bilgi işlem”. Amacım bilgi işlemi kutsallaştırmak değil ama alanı sanırım en iyi özetleyen kavram bu.   Bu girişin nedeni “Bir milyon yazılımcı” şeklinde gündeme gelen başlık yerine daha uygun bir şey başlık bulunabilir miydi kaygısı elbette. Her ne kadar başlıktan kastedilen şeyi meslekten birisi olarak biz anlıyor olsak ta herkes aynı şeyi anlamıyor olabilir. Neyse ne, belki de bizden daha iyi anlıyorlardır.  Bilgisayar mühe...